Blisko 60 proc. społeczeństwa uważa, że sędziowie, którzy sami mają kredyty we frankach szwajcarskich, nie powinni orzekać w sprawach frankowiczów, a ponad połowa jest zdania, że należy ich odsunąć od orzekania w tych kwestiach – wynika z badania Centrum Badania Opinii Publicznej Ipsos i Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki.
Dr hab. Krzysztof Koźmiński, radca prawny, prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki uważa, że najbardziej intrygujące pytanie badania dotyczyło sytuacji sędziego, który sam spłaca kredyt frankowy. Ankietowani zostali zapytani, czy ich zdaniem może to oddziaływać na sposób, w jaki wykonuje pracę sędziego.
Konflikt interesów
Ponad 57 proc. uczestników badania odpowiedziało, że taka sytuacja wywołuje u nich wątpliwości co do bezstronności sędziego. Liczba krytycznych ocen takiej sytuacji jest znacząco wyższa w przypadku respondentów z wyższym wykształceniem i wynosi 67 proc.
Bezstronność sędziów-frankowiczów w sprawach frankowych jest podawana w wątpliwość przez blisko połowę ankietowanych. Tyle samo badanych uważa, że orzekanie w sprawach frankowych leży w interesie sędziów posiadających kredyty frankowe. Dlatego 51 proc. opowiada się za ich odsunięciem od orzekania w tych sprawach. Przeciwnego zdania jest tylko co czwarty badany.
– Fundacja Laboratorium Prawa i Gospodarki i związani z nią eksperci od wielu lat wypowiadają się na ten temat poprzez publikacje naukowe, wypowiedzi publicystyczne, artykuły prasowe. Zauważyliśmy, że jest to dyskusja, spór, w którym panuje pewien rodzaj podejrzliwości i gorliwości. Bardzo często formułowane są zarzuty wobec ekspertów, że oni mogą być uwikłani, że oni mogą mieć jakiś konflikt interesów – mówi radca prawny.
Media co pewien czas informują o możliwym konflikcie interesów w praktyce stosowania prawa, ale są one traktowane z pobłażaniem lub nie wywołują żadnej reakcji. Chodzi m.in. o sytuacje, kiedy sędzia orzekający w sprawie frankowiczów sam spłaca taki kredyt, prowadzi komercyjne szkolenia dla posiadaczy kredytów frankowych i ich pełnomocników czy posiada relacje rodzinne z pełnomocnikiem procesowym.
Krytyczna ocena sądownictwa
– Od wielu już lat pojawiają się publikacje medialne rzucające światło na udział sędziów, który może budzić wątpliwości co do ich bezstronności, na konflikt interesów – tłumaczy dr hab. Krzysztof Koźmiński. – Naszą inspiracją były prowadzone już wcześniej badania, w których staraliśmy się za pomocą m.in. metody empirycznej weryfikować potencjalny wpływ czynników pozanormatywnych, czyli okoliczności faktycznych poglądów sędziów, ich doświadczeń życiowych, sytuacji materialnej, płci, stanu zdrowia i innych czynników na proces orzekania i stosowania prawa.
Funkcjonowanie sądów częściej spotykało się z krytyką (40 proc. wskazań) niż z aprobatą (32 proc. wskazań). Z kolei w bardziej pogłębionym badaniu CBOS sprzed kilku lat połowa badanych (51 proc.) negatywnie oceniła funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w Polsce, a co ósmy indagowany (12 proc.) twierdził, że działa on zdecydowanie źle. Ocenę pozytywną wystawiło mu nieco ponad jedna trzecia respondentów (łącznie 36 proc.), w tym tylko nieliczni (2 proc.) uważają, że wymiar sprawiedliwości działa zdecydowanie dobrze.
Zgodnie z badaniami Ipsos 72,5 proc. badanych jest zdania, że wymiar sprawiedliwości powinien być szczególnie uwrażliwiony na konflikty interesów.
Monitoring potencjalnych konfliktów
Prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki uważa, że przeprowadzone badanie może być dobrym punktem wyjścia do monitorowania potencjalnych konfliktów interesów przez instytucje publiczne, jak i organizacje pozarządowe. Za ciekawy pomysł uważa też porównanie rozwiązań występujących w innych krajach, w jaki sposób państwo, prawo radzi sobie z eliminowaniem czy minimalizowaniem takich potencjalnych konfliktów interesów. Przy czym niekoniecznie musi się to wiązać ze zmianami w prawie, ale przede wszystkim z promowaniem różnych kodeksów etycznych, które będą wskazywać na pożądane rozwiązania w sytuacji pojawienia się podejrzeń o konflikt interesów.
Na podstawie materiałów serwisu Newseria Biznes
