Aż w 14 na 26 sprawdzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów bankach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące warunków tzw. komercyjnych wakacji kredytowych udzielanych dobrowolnie przez banki w związku z pandemią koronawirusa. Urząd sprawdzał m.in. sposób informowania konsumentów o koszcie odroczenia spłaty rat, czy respektowanie odstąpienia od wprowadzonych do umowy kredytu zmian w zakresie odroczenia spłaty rat kredytu i informowania o tym uprawnieniu.
Wobec sygnałów od kredytobiorców o bardzo różnych zasadach udzielania komercyjnych wakacji kredytowych, niedostatecznym informowaniu o ich warunkach, na początku kwietnia Urząd wszczął postępowanie wyjaśniające, którym objął 26 banków.
Zastrzeżenia UOKiK
W toku podjętych czynności zakwestionowano następujące działania:
Brak wystarczającej i jednoznacznej informacji o skutkach finansowych odroczenia spłaty kredytu przedstawianych przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z komercyjnych wakacji kredytowych (np. o wysokości rat po wakacjach kredytowych, zasad naliczania odsetek). Zdaniem urzędników, informacja o kosztach rozwiązania musi być rzetelna i wyczerpująca i udostępniona kredytobiorcy już na początku podejmowanych działań, by mógł on podjąć świadomą decyzję o zawieszeniu spłaty rat.
Nieinformowanie klientów, bądź informowanie w niewystarczającym zakresie, przed zawarciem aneksu lub wprowadzeniem zmian do umowy o możliwości odstąpienia w ciągu 14 dni lub też skracanie tego okresu na niekorzyść konsumenta. UOKiK uważa, że termin powinien być liczony od momentu, gdy konsument zostanie poinformowany o rzeczywistych skutkach finansowych wakacji kredytowych. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy może być doręczone osobiście, ale również pocztą tradycyjną i elektroniczną.
Postanowienia sugerujące, że konsument zaakceptował określony stan zadłużenia wynikający z umowy, co mogło naruszać dobre obyczaje, gdyż wymuszało złożenie oświadczenia niemającego związku z celem podpisania aneksu, którym jest odroczenie spłaty kredytu. Mogło to również utrudniać konsumentowi w przyszłości dochodzenie swoich praw na drodze sądowej.
Efekty działań
Jako pierwsze pozytywnie do zastrzeżeń UOKiK odniosły się Santander Bank Polska oraz Bank BNP Paribas, których dodatkowe zapisy do umów budziły największe zastrzeżenia. Wspomniane instytucje wycofały się z kwestionowanych zapisów oraz wydały stanowisko, że nie będą interpretować aneksów jako potwierdzenia uznania zadłużenia przez kredytobiorcę.
Prowadzone działania sprawiły, że banki dostosowały się do uwag Urzędu lub zadeklarowały zmianę niekorzystnych praktyk we wskazanym terminie.
UOKiK zamierza jednak nadal monitorować sytuację, aby prawa konsumentów były na każdym etapie zagwarantowane i przestrzegane.
Wakacje zapisane w ustawie
Ze względu na to, że komercyjne wakacje kredytowe oferowane przez banki w wielu przypadkach nie były kierowane do osób rzeczywiście potrzebujących pomocy, tzn. takich, które w wyniku epidemii koronawirusa utraciły pracę lub główne źródło dochodów, a ponadto mogły prowadzić do zwiększenia obciążeń kredytowych konsumentów, ustawodawca – przy zaangażowaniu UOKiK – przygotował konkretne rozwiązanie prawne. Wakacje kredytowe znalazły się w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, którą 22 czerwca podpisał Prezydent RP.
Z ustawowych wakacji kredytowych mogą skorzystać osoby, które straciły pracę lub główne źródło dochodu po 13 marca 2020 r. Spłata jest zawieszana na maksymalnie 3 miesiące po doręczeniu kredytodawcy stosownego wniosku. Bank nie pobiera z tego tytułu żadnych opłat ani odsetek, trzeba jedynie kontynuować opłacanie składek za ubezpieczenie w celu zapewnienia sobie dalszej ochrony. Okres spłaty całego zobowiązania wydłuża się o czas „wakacji”.
Trzeba wiedzieć, że są one dostępne tylko w przypadku, gdy umowa o kredyt została zawarta przed 13 marca 2020 r. oraz gdy zakończenie okresu kredytowania przypada po upływie 6 miesięcy od tej daty.
Gdzie szukać pomocy?
Konsumenci, którzy mają wątpliwości lub podejrzewają naruszenia prawa mogą kontaktować się z infolinią UOKiK pod numerem 801 440 220 oraz 22 290 89 16 lub napisać e-mail na adres porady@dlakonsumentow.pl. O działaniach banków można również zawiadomić Urząd, wysyłając zgłoszenie na monitoring@uokik.gov.pl.
