W styczniu zmieniły się przepisy dotyczące rejestracji książeczek mieszkaniowych i uprawnień do korzystania z premii gwarancyjnej. Obecnie konieczne jest zarejestrowanie książeczki w banku, który ją obsługuje i od daty dopełnienia tego obowiązku zależy, jak szybko będzie można ją zlikwidować.
W czasach PRL władze zachęcały ludzi do oszczędzania na mieszkanie na tzw. książeczkach mieszkaniowych. Po uskładaniu wkładu na mieszkanie spółdzielcze właściciel książeczki mógł liczyć na nagrodę, tzw. premię gwarancyjną. System, podobnie jak cała gospodarka, zawalił się w kryzysie gospodarczym na przełomie lat 70. i 80. Wkład zgromadzony na książeczce nie starczał już na mieszkanie. W III RP pieniądze zgromadzone na książeczce można było przeznaczyć na sfinansowanie części wydatków, np. na wykup mieszkania czy wymianę okien.
Wąski katalog możliwości uprawniający do wykorzystania wkładu z książeczki sprawił, że likwidowano ich bardzo mało. W efekcie nadal ponad milion osób posiada książeczki mieszkaniowe, które dają im prawo do premii, ale wydatki mieszkaniowe, jakie planują, nie są podstawą do wypłaty premii. Od kilku lat pojawiały się postulaty rozszerzenia katalogu czynności pozwalających na otrzymanie premii. Formułował je między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazując na konieczność podjęcia przez rząd działań zmierzających do definitywnego rozwiązania problemu książeczek mieszkaniowych, stworzenia warunków do uzyskania premii.
Obowiązkowa rejestracja
Od 19 stycznia 2021 r. obowiązują zmiany w ustawie z 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (z późn. zm.). Najważniejsza rzecz, to obowiązek zarejestrowania książeczki w banku, który ją obsługuje. Od daty wypełnienia tego obowiązku zależy termin uzyskania premii gwarancyjnej.
W przypadku likwidacji książeczki do 31 grudnia 2022 r. obowiązują dotychczasowe zasady. Po tej dacie, jeśli książeczka nie będzie zarejestrowana, będzie można ubiegać się o wypłatę premii gwarancyjnej dopiero od 1 stycznia kolejnego roku po dacie jej rejestracji (np. książeczkę mieszkaniową zarejestrowaną w 2023 r. będzie można zlikwidować od 1 stycznia 2024 r.).
Odstępstwem od tej reguły będzie sytuacja, gdy czynność uprawniająca do wypłaty premii gwarancyjnej miała miejsce przed 1 stycznia 2023 r., ale sam wniosek został złożony już w 2023 roku – wtedy książeczkę można zlikwidować w tym samym roku (o ile nie upłynął ustawowy termin 90 dni).
Szerzy katalog czynności
Nowelizacja ustawy rozszerzyła katalog czynności uprawniających do premii gwarancyjnej. Obecnie można ubiegać się o nią również w przypadku:
W dwóch ostatnich przypadkach udział musi wynieść co najmniej ¼.
Warto wiedzieć, że właściciele książeczek mieszkaniowych będą mieli pierwszeństwo przy naborze wniosków o zawarcie umowy najmu w programie „Mieszkanie na start”.
Ile można zyskać?
Na tak postawione pytanie nie ma konkretnej odpowiedzi. Wszystko zależy od zgromadzonego wkładu, długości okresu oszczędzania i okresu, w którym został uzbierany. Warto zgłosić się z książeczką do oddziału PKO BP i poprosić o wyliczenie premii gwarancyjnej. Pierwsze obliczenia są bezpłatne, każde kolejne kosztuje 35 zł. Wysokość premii po kilku miesiącach może być inna, gdyż jej wysokość jest uzależniona od ceny metra kwadratowego mieszkania, o którym informuje co kwartał Główny Urząd Statystyczny.
Przypominamy, że uzyskanie premii gwarancyjnej możliwe jest w ciągu 90 dni od zaistnienia zdarzenia uprawniającego do jej wypłaty. Dodajmy, że książeczka może być przedmiotem cesji, przekazania jej między określonymi osobami.
Więcej informacji na temat zasad wypłacania premii gwarancyjnej, procedur obowiązujących przy ich likwidacji znajduje się w Informatorze dotyczącym Oszczędnościowych Książeczek Mieszkaniowych.
