W IV kwartale 2022 r. przestępcy próbowali wyłudzić w bankach i firmach pożyczkowych wyjątkowo niską kwotę z wykorzystaniem cudzej tożsamości. Było to bowiem „tylko” 40,1 mln zł. Jednak pod względem liczby takich przypadków dane nie są już tak pozytywne – takich prób było aż 2,3 tys. Stało się to przy rosnącej liczbie utraconych dokumentów, jakie zastrzegali w bankach Ci, którzy je zgubili lub którym je ukradziono.
Dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy, to dokumenty, które powinniśmy wyjątkowo pilnie strzec, gdyż z użyciem zawartych w nich danych przestępcy mogą próbować wyłudzić kredyt lub podpisać umowę o korzystanie z różnego rodzaju usług, a skutki ich działań będą oddziaływać na prawowitego właściciela dokumentu. Każdemu może się jednak zdarzyć zgubienie dokumentu, można go też utracić w wyniku przestępstwa.
Dlatego powstał System DOKUMENTY ZASTRZEŻONE prowadzony przez Związek Banków Polskich, który chroni przed wyłudzeniami z użyciem cudzej tożsamości. Utracone dokumenty mogą w nim zastrzec wszyscy, nie tylko klienci banków. To najważniejszy krok, jaki trzeba natychmiast wykonać, gdy zorientujemy się, że utraciliśmy jeden ze wspomnianych dokumentów. W kilka minut dane trafią do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm korzystających z systemu, dzięki czemu nie będzie możliwe zaciągnięcie zobowiązania czy podpisanie jakiejkolwiek umowy z użyciem utraconego dokumentu.
Dokumenty utracone
W IV kwartale 2022 r. do bazy Systemu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE trafiło 40,2 tysiąca dokumentów (to ponad 25% więcej niż w analogicznym okresie 2021 r.). Na koniec grudnia 2022 r. w bazie figurowało aż 2 298 354 dokumentów zastrzeżonych z powodu ich zagubienia lub kradzieży.
W całym 2022 roku do bazy wpisano 155,8 tys. dokumentów. Oznacza to, że każdego dnia zapisywano w niej przeciętnie 427 dokumenty. Dzięki danym z bazy zablokowano 8,1 tys. prób wyłudzeń kredytów o łącznej wartości 194,1 mln zł.
Mniejsza aktywność oszustów
W IV kwartale 2022 r. przestępcy próbowali wyłudzić 2269 kredytów (wzrost o niemal 10% rok do roku) o łącznej wartości 40,1 mln złotych. Warto odnotować, że to najniższa kwartalna kwota, jaką próbowano wyłudzić w całej historii raportu infoDOK, który jest publikowany od 2008 r.
Również dane za cały 2022 r. wskazują na niższą aktywność oszustów. Całoroczna kwota jaką próbowano wyłudzić jest najniższą w historii, niemal o 25% mniejsza niż poprzednie minimum z 2020 r. – Nie może to jednak uśpić naszej czujności, gdyż nadal liczba prób wyłudzeń utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie – uważa Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich.
Jak się chronić?
Związek Banków Polskich i policja rekomendują, aby zawsze w sytuacji utraty dokumentu tożsamości jak najszybciej zastrzec go w banku. Powinna to zrobić także osoba, która nie korzysta i nigdy nie korzystała z usług bankowych.
Zastrzeżenia można dokonać w swoim banku lub w dowolnym innym przyjmującym zgłoszenia także od osób niebędących jego klientami. Każdy z oddziałów bankowych przyjmuje zastrzeżenia osobiste, część banków przyjmuje je również telefonicznie, pod numerem +48 828 828 828 (po zdalnej weryfikacji tożsamości system kieruje do właściwego banku, zgłoszenia przyjmowane są tylko od własnych klientów). Osoby posiadające konto na stronie www.bik.pl założone na utracony dokument zastrzeżenia mogą dokonać także tą drogą.
Jeśli dokument został utracony w wyniku kradzieży należy zgłosić ten fakt na policji. W dalszej kolejności, niezależnie od okoliczności utraty dokumentu, konieczne jest zawiadomienie najbliższego organu gminy lub placówki konsularnej i wyrobienie nowego.
Warto pamiętać, że należy zastrzec nie tylko utracone dokumenty tożsamości, ale także zaginione/skradzione karty bankowe. Najłatwiej i najszybciej jest wykorzystać uniwersalny, międzybankowy System Zastrzegania Kart, dostępny pod wspomnianym już numerem telefonu +48 828 828 828: Numer obsługuje klientów wszystkich banków, działa na całym świecie, w systemie 24/7.
Raport infoDOK publikowany jest od 2008 r. Od tego momentu do roku 2022 do bazy Systemu Dokumenty Zastrzeżone trafiło 2,3 mln utraconych dokumentów (rekordowy był IV kwartał 2019 r., gdy wpisano tam 56 686 szt.). W tym czasie próbowano wyłudzić 108 tysięcy kredytów na łączną kwotę 5,5 miliarda zł. Rekordowa próba wyłudzenia opiewała na 25 milionów zł. Aż 666 prób dotyczyło kwot równych lub większych niż 1 mln zł, natomiast w 17 201 przypadkach próbowano wyłudzić kwotę tysiąca złotych lub niższą.