Kredyty gotówkowe niezmiennie cieszą się dużym zainteresowaniem Polaków. Rośnie też liczba zobowiązań ratalnych, choć część z nich to efekt niespłacenia w terminie należności za zakupy w formule kup teraz, zapłać później. Na rynku kredytów mieszkaniowych widać pierwsze symptomy ożywienia, a Indeksy Jakości wszystkich rodzajów kredytów utrzymują się na bezpiecznych poziomach.
Rozpędzającą się w ubiegłym roku inflacja zaowocowała dodatkowymi wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego dla kredytodawców, czego efektem była wyraźnie mniejsza liczba udzielanych kredytów, zwłaszcza mieszkaniowych. Spowolnienie wzrostu cen przełożyło się na złagodzenie stanowiska KNF, co wkrótce może przynieść wyraźną zmianę na rynku kredytowym.
Wzrosty w kredytach gotówkowych
Dane z marca publikowane przez BIK pokazują duże zainteresowanie kredytami gotówkowymi. Porównując tegoroczne statystyki z ubiegłorocznymi w ujęciu liczbowym zaciągnięto ich o 8% więcej, a w wartościowym o 9,5%. Uwzględnienie inflacji pokaże jednak, że wysokość kredytów tego typu spadła o ok. 6%.
Zwraca uwagę fakt, że najwyższe wzrosty dotyczyły zobowiązań na kwotę powyżej 50 tys. zł.
– Kredyty pow. 50 tys. zł stanowią 12% tych udzielonych w okresie styczeń – marzec br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę łącznej wartości sprzedaży. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, która odpowiada za 51% akcji kredytowej. 23% wartości udzielonych kredytów gotówkowych to drugi i kolejny kredyt, co pokazuje konieczność korzystania z kolejnych kredytów przez część gospodarstw domowych – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.
Chętnie kupujemy na raty
Ciekawie wyglądają też statystyki dotyczące kredytów ratalnych. W ujęciu liczbowym odnotowano wzrost o 55,8%, natomiast w ujęciu wartościowym były to wzrosty nominalne na poziomie 17,5%. W I kwartale 2023 r. zdecydowanie dominowały zobowiązania, których wartość nie przekraczała 1 tys. zł. Zdaniem analityków BIK to efekt niespłacenia w wymaganym okresie zakupów z odroczonym terminem płatności, które przekształciły się w kredyty ratalne.
Średnia wartość kredytu gotówkowego zaciągniętego w marcu 2023 r. wyniosła 22 935 zł (wzrost o 1,5% w stosunku do marca 2022 r.) a ratalnego – 2782 zł (spadek o 24,6%).
Stabilna sytuacja
Do oceny sytuacji na rynku kredytowym służy mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości. Ten dotyczący kredytów ratalnych od kilku lat utrzymuje się na niskim, bezpiecznym poziomie. Marcowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 1,99%, czyli tylko o 0,2 punktu procentowego wyższym niż Indeks Jakości kredytów mieszkaniowych.
Najwięcej kłopotów Polacy mają ze spłatą kredytów gotówkowych. Ich Indeks Jakości wyniósł w marcu 5,13%, co oznacza, że odczyt był wyższy od ubiegłorocznego o 1,47 p.p. Wciąż jest to bezpieczny poziom, ale ze względu na fakt, że to negatywne zjawisko narasta, analitycy zalecają jego uważne monitorowanie.
Kredyty mieszkaniowe – pierwsze oznaki ożywienia?
Dane dotyczące kredytów mieszkaniowych w perspektywie roku nie wyglądają dobrze, ale spojrzenie na ostatnie miesiące może wskazywać na ożywienie w tym segmencie rynku. W marcu br. w porównaniu z marcem 2022 r., spadła liczba tego typu kredytów (o 42,7%) jak i ich wartość (o 43,1%). W tym roku średnie zobowiązanie tego typu wyniosło 341,3 tys. zł.
Porównując marcowe dane, kiedy banki udzieliły 10,4 tys. kredytów mieszkaniowych na kwotę 3,545 mld zł, z lutowymi – 6,7 tys. kredytówna kwotę 2,248 mld zł, widać wyraźny wzrost. Z danych BIK wynika, że takiej miesięcznej sprzedaży kredytów mieszkaniowych nie było od czerwca 2022 r.
Wzrost popytu na kredyty mieszkaniowe wynika z liberalizacji wymagań nadzoru finansowego odnośnie weryfikowania zdolności kredytowej; Komisja Nadzoru Finansowego zezwoliła na zmniejszenie wymaganego poziomu bufora na wypadek wzrostu stóp procentowych.
Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w marcu 2023 r. wyniósł 1,79% i był gorszy od tego sprzed roku o 1,19 p.p. Pogorszenie w terminowości spłaty tego typu zobowiązań widać też w innych analizowanych okresach.
Odnośnie kredytów złotówkowych sytuacja nie budzi raczej niepokojów, w przeciwieństwie do danych dotyczących zobowiązań zaciągniętych w walutach obcych, zwłaszcza we frankach szwajcarskich. Okazuje się, że coraz więcej osób zaprzestaje ich spłacania do czasu rozstrzygnięć prawnych. Grozi to rozchwianiem systemu finansowego, może być też niebezpieczne dla kredytobiorców, jeśli zapadną niekorzystne dla nich rozstrzygnięcia.
BIK podkreśla, że analizując dane trzeba brać pod uwagę specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych (wnioski o kredyty konsumpcyjne czy karty kredytowe rozpatrywane są na ogół w ciągu kilku dni, natomiast procedury związane z kredytami mieszkaniowymi trwają nawet ponad miesiąc) oraz fakt iż Indeksy obejmują opóźnienia powyżej 90 dni (krótsze nie są w nich uwzględniane).
