Emeryci mają coraz większe problemy z terminowym regulowaniem zobowiązań finansowych. Średni dług seniora wynosi obecnie 17,2 tys. zł. Mimo wypłacania 13. a nawet 14. emerytury i waloryzacji świadczeń, łączne zadłużenie w tej grupie wiekowej sięga już 6,22 mld zł.
Przeciętna wysokość emerytury w 2022 r. wyniosła 2767,47 zł, czyli była wyższa od wypłacanej w poprzednim roku o 9%. W 2022 r. emeryci otrzymali nie tylko 13. emeryturę w wysokości najniższego świadczenia, ale i dodatkowe pieniądze – 14. emeryturę, która trafiła do 7,2 mln osób.
Banki czekają na zapłatę
Dodatkowe świadczenia nie poprawiają jednak znacząco sytuacji finansowej zadłużonych seniorów, których jest 363 tys. Ich zaległości wynoszą 6,22 mld zł. Większość długów, tj. 4,6 mld zł, przejęły fundusze sekurytyzacyjne, które odkupiły je od pierwotnych wierzycieli, głównie banków. Emeryci mają do oddania także dużą kwotę instytucjom finansowym – bankom, firmom pożyczkowym i ubezpieczeniowym – 680 mln zł. Ich konta obciążają też zaległości wobec instytucji państwowych i samorządowych – 676,3 mln zł, jak również operatorów komórkowych oraz dostawców Internetu i telewizji – 88 mln zł. Z kolei 79,2 mln zł to niezapłacone czynsze za mieszkania, a 32,7 mln zł to kary za jazdę bez biletu komunikacją publiczną.
Więcej kobiet-dłużników niż mężczyzn
Wśród emerytów, figurujących w bazie danych Krajowego Rejestru Długów, dominują kobiety. Jest ich 198 tys., natomiast mężczyzn 165 tys. Panie mają też wyższe zaległości, bo 3,25 mld zł wobec 2,97 mld zł panów. Ale to konto mężczyzn obciąża większe średnie zadłużenie, które wynosi 18 tys. zł w stosunku do 16,4 tys. zł kobiet.
Większość długu, bo aż 3,82 mld zł, przypada na mieszkańców miast. Pozostała część to niezapłacone rachunki osób mieszkających na wsiach i w mniejszych miejscowościach. Najwięcej do oddania mają starsi mieszkańcy Śląska, ich zaległości wynoszą 979,5 mln zł. Drugie jest Mazowsze z sumą 880,3 mln zł, a trzeci Dolny Śląsk – 613 mln zł.
Rekordzista, 65-letni mieszkaniec Warszawy, ma do oddania 10,2 mln zł.
Kłopoty emerytów
O problemach emerytów mówi też badanie „Oszczędzanie Polaków w inflacji”, przeprowadzone na zlecenie Krajowego Rejestru Długów. Pokazuje ono, iż spośród wszystkich ankietowanych grup wiekowych, to seniorzy w wieku 65-74 lata najbardziej ograniczyli wydatki w ostatnim półroczu. Zrobiło tak aż 70,5% z nich. Ponad 2/3 zrezygnowało z wyjść do restauracji i kawiarni, a 55%. z zakupu odzieży, butów i dodatków do ubrań. Tyle samo zredukowało kupowanie biletów do kina, teatru i na koncerty, jak również podróże. 52% ukróciło wydatki na meble oraz sprzęt RTV i AGD.
80% seniorów wskazuje, że powodem ograniczania wydatków jest wzrost cen produktów i usług, który odczuwają oni najmocniej ze wszystkich grup wiekowych. Aż połowa z ankietowanych jako przyczynę zaciskania pasa podaje chęć odkładania pieniędzy z obawy o dalsze windowanie cen towarów. Co piąty senior ma do spłaty kredyt lub pożyczkę i w efekcie nie może sobie pozwolić na swobodne dysponowanie zawartością portfela.
38 proc. starszych Polaków nie ma żadnych oszczędności. 57% spośród tych, którzy je posiadają, w ciągu ostatnich 6 miesięcy odkładało mniej pieniędzy niż we wcześniejszych okresach we względu na rosnące koszty utrzymania. Blisko 59% emerytów zamierza jeszcze bardziej zredukować wydatki w najbliższych 3 miesiącach.
Ponad 3/4 emerytów nie jest w stanie odkładać nawet minimalnych kwot, ponieważ starcza im pieniędzy tylko na bieżące wydatki.
Nie mogą liczyć na rodzinę
Firmy i instytucje, wobec których starsze osoby mają zaległości, kierują długi do windykacji. Rolą negocjatorów jest ułożenie dogodnego planu spłaty zaległości i uświadomienie seniorom, że w ten sposób mogą zlikwidować zadłużenie. Podczas rozmów z mediatorami starsze osoby często opowiadają o swoich relacjach z bliskimi i wówczas okazuje się, że rzadko mogą oczekiwać od nich pomocy finansowej. Ma to także odzwierciedlenie w badaniu KRD, w którym tylko co 20. senior deklarował, że może liczyć na wsparcie pieniężne rodziny lub partnera.
– Z naszego doświadczenia wynika, że osoby starsze, choć przejmują się zadłużeniem, nie są elastyczne w planowaniu domowego budżetu. Uważają, że nie poradzą sobie ze spłatą i trzeba dużo zaangażowania ze strony negocjatorów, aby ich przekonać, że mogą zmienić swoją sytuację. Kiedy już uda się ich nakłonić do rozłożenia długu na raty, są bardzo zdyscyplinowani i sprawnie regulują swoje zadłużenie – mówi Jakub Kostecki, prezes Zarządu firmy windykacyjnej Kaczmarski Inkasso
Powody, dla których emeryci mają problemy z regulowaniem zobowiązań, to najczęściej: zbyt wysoki kredyt lub branie kredytów na spłatę wcześniejszych, utrata dodatkowego źródła dochodu lub kłopoty ze zdrowiem, które wymagają kosztownego leczenia.
Badanie „Oszczędzanie Polaków podczas inflacji” zostało przeprowadzone przez IMAS International na zlecenie Krajowego Rejestru Długów w grudniu 2022 r.
