Niskie stopy procentowe przekładają się na atrakcyjne warunki dla kredytobiorców, ale są zmorą posiadających oszczędności. Oprocentowanie oferowane na depozytach nie pozwala uchronić kapitału przed wpływem inflacji, więc naturalnym jest poszukiwanie innych możliwości pomnażania oszczędności. Wiele osób spogląda na fundusze inwestycyjne, obligacje czy akcje, ale obawia się ryzyka z nimi związanego. Co więc robić? Inwestować, ale świadomie, pamiętając o kilku zasadach.
Komisja Nadzoru Finansowego przygotowała kampanię społeczną „Inwestuj świadomie”, w ramach której przypomniała podstawowe informacje związane z inwestowaniem, zwróciła uwagę na zagrożenia wynikające z podejmowania pochopnych decyzji.
Ograniczone zaufanie i dywersyfikacja
Reklamy często odwołują się do danych historycznych lub zakładają najbardziej optymistyczny scenariusz inwestycji. Trzeba zachować rozwagę, wczytać się dokładnie w warunki oferowanego produktu i dobrze zrozumieć jego istotę. Ważne też jest, by korzystać z usług podmiotów oferujących swoje produkty legalnie, nadzorowanych przez KNF.
- Nie ma bezpiecznych inwestycji - każda inwestycja jest obarczona ryzykiem – im wyższa możliwa stopa zwrotu tym wyższe ryzyko.
Upewnij się, czy informacja o stopie zwrotu (np. 8% w skali roku) i bezpieczeństwie inwestycji jest wiarygodna. Sprawdź czy istnieją analizy i dokumenty, które to potwierdzają.
Nie daj się zwieść obietnicami wysokich zysków, innowacyjnych pomysłów biznesowych czy wysokich dotychczasowych wyników. Każda inwestycja wymaga odpowiedzi na pytanie – czy akceptuję ryzyko z nią związane i dopuszczam możliwość poniesienia straty? Weź pod uwagę, że nawet fundusze typu bezpiecznego (np. inwestujące w obligacje) mogą okresowo przynosić straty.
- Dywersyfikuj ryzyko.
Staraj się inwestować tylko te środki, które nie będą Ci potrzebne w codziennym życiu i unikaj przeznaczania wszystkich pieniędzy na jedną inwestycję. Lokując wolne środki w kilka różniących się od siebie produktów zmniejszasz ryzyko straty i możesz łatwiej wycofać środki nie będąc uzależnionym od jednej inwestycji.
- Upewnij się jaki produkt tak naprawdę kupujesz.
Zdarza się, że produkty inwestycyjne oferowane są łącznie i jednocześnie kupujesz np. wysoko oprocentowaną lokatę i jednostki uczestnictwa funduszu. Taka inwestycja jest obarczona ryzykiem i możliwością poniesienia straty z części zainwestowanej w fundusz. Pamiętaj, aby nie lokować środków w produkty, których budowy lub działania nie rozumiesz.
- Ważne jest nie tylko co kupujesz, ale też od kogo.
Do sprzedaży instrumentów finansowych (np. akcji, obligacji, tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych) uprawnieni są licencjonowani pośrednicy. Zanim dasz się namówić na inwestycję, sprawdź za pomocą wyszukiwarki dostępnej na stronie Urząd Komisji Nadzoru Finansowego czy pośrednik znajduje się na liście podmiotów nadzorowanych przez KNF https://www.knf.gov.pl/podmioty/wyszukiwarka_podmiotow
Pamiętaj, że akcje, obligacje i jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nie są objęte gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Sięgając po te produkty musisz się liczyć z utratą części lub całości zainwestowanych środków.
Prawdziwe i sprawdzone informacje
Naturalne jest, że każdy stara się przedstawić swoje usługi i produkty jako jedyne w swoim rodzaju, najkorzystniejsze dla klienta. Nie można jednak ulegać nawet najlepiej brzmiącym zapewnieniom, przyjmować ich bezkrytycznie. Zawsze należy dopytywać o wszelkie szczegóły, których nie rozumiemy, w miarę możliwości weryfikować informacje udzielane przez oferenta. Nadmiar pozytywnych opinii winien raczej wzmagać ostrożność, skłaniać do refleksji, czy nie są one wytworem kampanii marketingowej.
- Masz prawo żądać informacji.
Upewnij się, że otrzymałeś wystarczające informacje o inwestycji, jej charakterze, ryzykach, kosztach, zabezpieczeniach itp. Przed zainwestowaniem środków przeczytaj je uważnie, mimo że mogą wydawać się skomplikowane. Jeśli czegoś nie rozumiesz, zadawaj sprzedawcy/doradcy pytania. Dzięki temu możesz podjąć świadomą decyzję dotyczącą ryzyka potencjalnej straty lub czasu na jaki zamrażasz środki. Nie podejmuj decyzji pochopnie, to Ty będziesz ponosił jej konsekwencje. To Twoje pieniądze i Twoje prawo by spokojnie się zastanowić.
- Bądź czujny, nie daj się zwieść każdej znalezionej w sieci informacji!
Często na forach internetowych czy w serwisach społecznościowych pojawiają się wpisy użytkowników przedstawiające ich opinie dotyczące danej spółki lub instrumentu finansowego. Zwróć uwagę czy opinia nie prezentuje wyłącznie pozytywnych aspektów działalności danej spółki i zastanów się, czy autor wpisów nie ma ukrytych motywów w formułowaniu takiej opinii – może chce on wyłącznie drożej sprzedać kupione wcześniej akcje lub obligacje?
Historia lubi się powtarzać, ale…
Co prawda znane powiedzenie mówi, że historia lubi się powtarzać, ale w dziedzinie finansów nie zawsze tak się dzieje. Wystarcza zmiana jednego elementu na rynku, by historycznie osiągane wyniki stały się nieaktualne, by spółka zaczęła sobie radzić. Z tego samego powodu mogą się nie sprawdzić przewidywania co do rozwoju innowacyjnego projektu, nawet jeśli są poparte gruntownymi badaniami marketingowymi. Dlatego z ostrożnością trzeba podchodzić do tego co było i co dopiero być może.
- Historyczne dobre wyniki finansowe nie gwarantują zysków w przyszłości.
Firmy każdego dnia podejmują decyzje wpływające na prowadzoną przez nich działalność. Skutki trafnych decyzji lub otoczenie rynkowe sprzyjające do tej pory, nie dają gwarancji zysków w przyszłych okresach. Dopiero skuteczna realizacja planów biznesowych spółki, które Ty jako inwestor finansujesz, np. kupując akcje lub obligacje, dają możliwość zysku i zwrotu zainwestowanych środków. Zwróć uwagę, czy osoby zaangażowane w spółkę (np. zarząd, główni akcjonariusze) nie sprzedają posiadanych akcji spółki. Zastanów się jakie mogą być tego powody.
- Innowacyjny pomysł nie oznacza sukcesu finansowego.
Wielu inwestorów jest przekonanych, że innowacyjne pomysły są gwarancją powodzenia biznesu i zawsze przynoszą zyski. Pamiętaj, każdy pomysł musi się jeszcze sprzedać! O tym decyduje rynek odbiorców, a oni wcale nie muszą podzielać entuzjazmu jego twórców. Inwestując w innowacyjne rozwiązania (np. w tzw. „start-up” bez historii) miej świadomość, że taka inwestycja może być obarczona wyższym ryzykiem i może wiązać się ze stratą, często całej zainwestowanej kwoty.
- Nie wszystko zależy od spółki – emitenta akcji lub obligacji.
Każdy przedsiębiorca funkcjonuje w określonym otoczeniu gospodarczym, prawnym, społecznym. O ile ma on wpływ na podejmowane decyzje, to nie może kontrolować niezależnych od niego czynników zewnętrznych. Może je uwzględniać w swoich planach, ale nie wszystko da się przewidzieć np. epidemię, pojawienie się nowego, silnego konkurenta, zmiany w prawie. Takie czynniki mogą sprawić, że sytuacja finansowa dobrze prosperującego przedsiębiorcy ulegnie pogorszeniu, a inwestor (czyli Ty) może nie odzyskać zainwestowanych środków.
Horyzont inwestycyjny i skłonność do ryzyka
Dodajmy, że na rynku dostępne są produkty o różnym okresie inwestycji. Bywa, że szansę na zysk daje tylko utrzymanie środków do końca tego okresu, że wycofanie ich przed terminem wiąże się z koniecznością poniesienia określonych kosztów, których często nie rekompensują wypracowane zyski. Dlatego tak ważna jest wspomniana wyżej dywersyfikacja środków, zainwestowanie ich w produkty o różnym stopniu ryzyka i horyzoncie czasowym oraz zostawienie sobie dostępnej w każdej chwili rezerwy finansowej, by nie być zmuszonym do podejmowania niekorzystnych dla siebie decyzji.
Przestrzegając powyższych zasad, kierując się ostrożnością i rozsądkiem można sprawić, że inwestycje przyniosą zysk większy niż odsetki z lokat.
