Może się zdarzyć, że ze względu na różne okoliczności zawrzemy pospiesznie umowę o kredyt, ale wkrótce potem trafimy na korzystniejszą ofertę. W takiej sytuacji, jeśli od podpisania dokumentów nie minęło 14 dni, nie należy się frustrować dokonanym wyborem, ale skorzystać z przysługującemu każdemu kredytobiorcy prawa do odstąpienia od umowy. Wyjaśniamy, jak to zrobić i z jakimi wiąże się to konsekwencjami.
Wybór kredytu powinien być poprzedzony poznaniem propozycji kilku kredytodawców, wnikliwym zapoznaniem się z zapisami przygotowanych przez nich umów, dzięki czemu nie powinny się pojawić żadne niespodzianki w trakcie spłaty zobowiązania. Okoliczności życiowe mogą zaburzyć ten idealny model i możliwe jest, że podpiszemy umowę kredytową, w której dostrzeżemy później niekorzystne zapisy albo znajdziemy korzystniejszą ofertę, czy też po prostu zrezygnujemy z zakupu, który chcieliśmy sfinansować pożyczonymi pieniędzmi. Bez względu na motywację, kredytobiorca ma prawo do odstąpienia od kredytu, przy czym musi to zrobić w ciągu 14 dni od podpisania umowy.
Podstawy prawne
Prawo do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki wynika z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE. Zgodnie z nią konsument jest uprawniony do odstąpienia od umowy o kredyt bez podania przyczyny w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy lub dnia otrzymania warunków umowy oraz informacji o prawie odstąpienia lub braku takiego prawa.
W polskim prawie uregulowania związane z prawem odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki zapisane są w art. 53 ustawy o kredycie konsumenckim. Mówi on, że można to zrobić bez podawania przyczyny a kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany do wręczenia konsumentowi wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy w trakcie jej podpisywania. Powinien on zawierać imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania (siedziby) udzielającego kredyt.
Dla określenia, czy termin został zachowany decydująca jest data wysłania informacji o odstąpieniu od umowy (w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku dostępnym kredytodawcy).
Zwrot pieniędzy
W przypadku skorzystania z możliwości odstąpienia od umowy uważa się, że nie doszło do jej zawarcia. W takiej sytuacji trzeba zwrócić pożyczone pieniądze, przy czym kredytodawcy należą się odsetki za czas, w którym z nich korzystaliśmy.
Zwrot środków winien nastąpić niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Za dzień spłaty kredytu przyjmuje się datę przekazania pieniędzy kredytodawcy przez konsumenta.
Kredytodawcy nie przysługują żadne opłaty, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych.
Spłaty kredytu i należnych kredytodawcy odsetek (naliczonych za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego uregulowania) winna nastąpić bez wezwania ze strony kredytodawcy. Gdyby to nie nastąpiło dojdzie do uznania, że kredytobiorca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia i wierzyciel (kredytodawca) nie będzie musiał udowadniać zaistnienia związanej z tym szkody, lecz może od razu zacząć naliczać odsetki za opóźnienie w wysokości określonej w umowie kredytowej, a jeśli nie była ona określona będą mu należne odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.
Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.
Odstąpienie od umowy dodatkowej
Warto wiedzieć, że w przypadku, gdy z umową o kredyt konsumencki związana jest usługa dodatkowa świadczona przez kredytodawcę lub osobę trzecią – na podstawie umowy między tą osobą a kredytodawcą – to w przypadku skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy o kredyt, odstąpienie jest skuteczne także wobec umowy o usługę dodatkową.
Odstąpienie od umowy o kredyt wiązany
Takie same zasady obowiązują w przypadku umowy o kredyt wiązany, czyli taki, w przypadku którego kredytodawca przekazał pieniądze sprzedawcy lub usługodawcy, od którego konsument nabył towar lub usługę. Wówczas obowiązek dokonania niezbędnych rozliczeń ciąży zarówno na sklepie czy punkcie usługowym, które niezwłocznie powinny oddać otrzymane pieniądze kredytodawcy, jak i na konsumencie, który powinien mu zapłacić należne odsetki a także zwrócić towar, jeśli doszło już do jego wydania przez sprzedającego.
Trzeba zaznaczyć, że dopuszczalne jest określenie w umowie o kredyt wiązany, że wydanie towaru lub rozpoczęcie świadczenia usługi nastąpi dopiero po upływie terminu, w którym możliwe jest odstąpienie od umowy. Chodzi o to, by uniknąć kłopotliwych sytuacji związanych z ewentualnym uszkodzeniem wydanego towaru lub określeniem wartości usługi, która została wykonana do chwili odstąpienia przez konsumenta od umowy kredytowej.
Podkreślmy, że warunki przyjęcia towaru przez sprzedawcę określa umowa zawarta między nim a nabywcą. Możliwe jest, że nie będzie ona przewidywała możliwości zwrotu kupionej rzeczy i sprzedawca zachowa prawo domagania się zapłaty za nią. Utraci je, jeśli konsument zwróci towar, a on go przyjmie. Wówczas umowa kupna wygasa.
Zakazane jest uzależnianie prawa do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki od zwrotu towaru przez konsumenta. Jeżeli konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi, to odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany.
Odstąpienie od umowy zawartej na odległość
W przypadku odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa mają zastosowanie przepisy Rozdziału 5 „Odstąpienie od umowy przez konsumenta” ustawy o kredycie konsumenckim. Chodzi m.in. o sytuacje, gdy sprzedawca lub usługodawca nie wykonał albo nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta, a jego żądania, by wszystko zostało spełnione zgodnie z umową, okazały się nieskuteczne, konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy, przy czym odpowiedzialność tego ostatniego jest ograniczona do wysokości udzielonego konsumentowi kredytu.
Termin odstąpienia
Jak wspomnieliśmy, ustawa o kredycie konsumenckim daje prawo odstąpienia od niego bez podania przyczyny w ciągu 14 dni od zwarcia umowy lub otrzymania jej warunków wraz informacją o prawie do odstąpienia od niej.
Warto wiedzieć, że wspomniany termin dotyczy umów, które zawierają wszystkie niezbędne elementy treści wymienione w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim Wymaga on, by w treści dokumentu znalazły się m.in.
Jeśli dokument jest niekompletny, to bieg terminu prawa do odstąpienia jest liczony dopiero od dnia dostarczenia wszystkich elementów treści umowy wymienionych we wspomnianym artykule ustawy o kredycie konsumenckim.
Warto znać swoje prawa
Znane powiedzenie mówi, że nieznajomość prawa nie zwalnia z jego przestrzegania. W przypadku możliwości odstąpienia od umowy kredytu należałoby raczej powiedzieć, że nieznajomość prawa, nie pozwala na skorzystanie z niego, może powodować frustrację z powodu konieczności spłaty niekorzystnego zobowiązania. Warto więc znać swoje prawa i nie wahać się, by z nich skorzystać w razie konieczności.
Opr. na podstawie „Przewodnika po kredycie konsumenckim” przygotowanego na zlecenie Komisji Nadzoru Finansowego
