Pożyczenie pieniędzy nie jest dziś dużym problemem. Można to zrobić dosłownie w kilka minut w dowolnym momencie niemal z każdego miejsca. Rzecz w tym, by nawet w najbardziej naglącej sytuacji zaciągać zobowiązanie rozsądnie, zwrócić uwagę, u kogo i na jakich warunkach zaciąga się dług.
Nadal można się spotkać z produktami reklamowanymi jako pożyczki bez BIK. Warto wiedzieć, że skorzystanie z nich może się wiązać z kłopotami dla pożyczkobiorcy. Dlaczego są one groźne i na co należy uważać analizując taką ofertę?
Pożyczka a kredyt
Zacznijmy od tego, że przepisy rozróżniają pojęcia kredyt i pożyczka, choć w codziennym życiu używamy ich zamiennie, nie zwracając uwagi na niuanse różniące te produkty.
O zasadach udzielania kredytów mówi artykuł 69 prawa bankowego, który stanowi, że w umowie kredytu, która zawsze musi mieć formę pisemną, bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji klienta pewną kwotę pieniędzy na określony czas i z przeznaczeniem na konkretny cel, a kredytobiorca ma ją zwrócić wraz z odsetkami i innymi opłatami.
Z kolei o udzielaniu pożyczek mówi artykuł 720 kodeksu cywilnego. Pożyczkodawcą może być dowolny podmiot, także osoba fizyczna, i ma on prawo pożyczyć dowolną rzecz (niekoniecznie pieniądze). Udzielenie pożyczki może być zupełnie bezpłatne, a do kwoty 1000 zł jej umowa nie musi mieć formy pisemnej.
Dodajmy, że zarówno kredyt, jak i pożyczka mogą mieć charakter krótko- lub długoterminowy i opiewać na bardzo różne kwoty, zależnie od wyników badania zdolności i wiarygodności kredytowej klienta. Zobowiązania na niewielkie kwoty udzielana na krótki czas są domeną firm pożyczkowych, natomiast te liczone w setkach czy milionach złotych z okresem spłaty wynoszącym kilkadziesiąt lat to domena banków.
Popularność pożyczek pozabankowych
Popularność pożyczek pozabankowych zdecydowanie wzrosła w ostatnich latach. Wynika to głównie z łatwości ich uzyskania. Są one bowiem dostępne szybko, także dla osób o ograniczonej zdolności kredytowej (możliwość spłaty comiesięcznych rat przy aktualnych dochodach i wydatkach stałych). Formalności przy udzielaniu pożyczki są ograniczone do minimum; niekiedy do ich uzyskania nie jest konieczne nawet przedstawienie dokumentów poświadczających dochody.
Do zainteresowania pożyczkami pozabankowymi przyczyniały się też reklamy w stylu: pożyczki dla każdego, pożyczki bez BIK, czyli bez sprawdzania historii kredytowej pożyczkobiorcy w Biurze Informacji Kredytowej (trafiają tu informacje o wszystkich zobowiązaniach danej osoby, odnotowywana jest historia ich spłaty).
Obecnie takie reklamy są już nadużyciem, gdyż 18 maja 2023 r. weszła w życie kolejna nowelizacja tzw. ustawy antylichwiarskiej, która mówi że weryfikacja zdolności kredytowej pożyczkobiorcy jest obowiązkowa. Musi ona zostać wykonana na podstawie analizy danych udostępnianych przez zaufanych dostawców gromadzących i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny. Tym samym nie jest więc możliwe udzielenie legalnej pożyczki bez sprawdzenia historii kredytowej klienta. Widząc ofertę pożyczki bez BIK, należy zachować szczególną ostrożność.
Ryzyka związane z pożyczką pozabankową
Pożyczki pozabankowe mają niewątpliwe zalety, wśród których na czoło wysuwa się łatwość ich uzyskania – wiele z nich można dostać przez Internet. Jednak niosą one za sobą również pewne zagrożenia wynikające z faktu, że pożyczkobiorca nie jest nazbyt szczegółowo weryfikowany.
Wysokie koszty – pożyczki pozabankowe często wiążą się z wysokimi kosztami. Ich oprocentowanie zazwyczaj jest dużo wyższe niż w przypadku produktów oferowanych przez banki; pożyczkobiorca musi zwrócić firmie pożyczkowej znacznie więcej pieniędzy, niż pożyczył. Ponadto takie pożyczki, oprócz typowych odsetek, mogą mieć dodatkowe koszty – np. prowizja, opłaty manipulacyjne, itp. W ten sposób firma pożyczkowa rekompensuje sobie ryzyko jakie ponosi pożyczając pieniądze klientowi, którego sytuacja finansowa nie jest jej szczegółowa znana. Brak dokładnego zapoznania się z warunkami umowy może więc doprowadzić do sytuacji, w której klient nie będzie w stanie spłacić zobowiązania.
Ryzyko nadmiernego zadłużenia – oferty firm pożyczkowych często są postrzegane przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej jako łatwy sposób na pozyskanie gotówki. Tymczasem zadłużanie się w celu spłaty innych zobowiązań może prowadzić do wpadnięcia w spiralę zadłużenia, niemożności spłaty długu.
Nieuczciwe przedstawienie oferty – rynek pożyczek pozabankowych podlega coraz bardziej restrykcyjnym regulacjom, ale niestety nadal można na nim znaleźć nieuczciwe, lichwiarskie oferty. Niejednokrotnie w ich reklamach używane są chwytliwe hasła, aby przyciągnąć klienta, a pomijane są informacje o wysokim oprocentowaniu i ukrytych opłatach. Aby uniknąć ryzyka związanego z produktami tego typu, należy przede wszystkim pożyczać pieniądze jedynie w legalnie działających firmach spełniających standardy rynkowe. Przed podpisaniem umowy pożyczki trzeba zapoznać się dokładnie z jej treścią, przede wszystkim z wysokością oprocentowania i rozmaitych opłat oraz terminami spłaty. Warto też zwrócić uwagę na zasady windykacji i związane z nią opłaty.
BIK a wniosek o pożyczkę – co warto wiedzieć?
Weryfikacja klienta to standardowy element każdego procesu kredytowego. Zgodnie z aktualnymi przepisami muszą ją przeprowadzać także firmy pożyczkowe. W tym celu mogą korzystać z zasobów BIK lub jednego z biur informacji gospodarczej – BIG (np. BIG InfoMonitor). Weryfikacja w BIK lub BIG pomaga przeciwdziałać nadmiernemu zadłużaniu się kredytobiorców. Tak więc tego typu procedura jest również korzystna dla pożyczkobiorcy, gdyż ogranicza ryzyko wpadnięcia w spiralę długów.
Pożyczka bez BIK – czy to możliwe?
Czy otrzymanie pożyczki bez BIK jest dziś możliwe, czy tego typu hasła reklamowe mają jeszcze sens? Teoretycznie tak – banki i firmy pożyczkowe mają obowiązek sprawdzenia historii kredytowej klienta, ale przepisy nie określają, w jaki sposób należy to robić. Pożyczkodawca nie musi więc korzystać z BIK, może pozyskać informacje o pożyczkobiorcy z innego źródła, np. w jednym z BIG-ów.
Jednak sugerowanie, że pieniądze mogą zostać pożyczone bez weryfikacji historii kredytowej klienta jest nadużyciem. Udzielenie zobowiązania bez jej sprawdzenia stanowi bowiem naruszenie obowiązujących przepisów prawa. Widząc tego rodzaju sformułowanie w ofercie, trzeba zachować szczególną ostrożność. Możliwe, że pożyczkodawca stosuje również inne nieuczciwe praktyki naruszające interesy klienta i „wyplątanie się” z zawartej niekorzystnej umowy może przysporzyć wielu stresów, wymagać nawet wkroczenia na kosztowną i długotrwałą drogę sądową.
Myśląc o pożyczce lub kredycie
Zaciągnięcie każdego zobowiązania powinno być dokładnie przemyślane. Przede wszystkim trzeba zastanowić się, czy będzie nas stać na jego spłatę w terminie, by nie narażać się na dodatkowe koszty. Nawet w sytuacji, gdy pieniędzy potrzebujemy „na wczoraj”, bezwzględnie należy się zapoznać z umową pożyczki (najlepiej z kimś, kto spojrzy na nią „chłodnym okiem”), poprosić o wyjaśnienie wszelkich niejasności, by mieć pewność, że nie zostaniemy niczym zaskoczeni w trakcie spłaty.
W tekście wykorzystano materiały z poradnika Biura Informacji Kredytowej
