Wchodząc w spór z instytucją finansową nie zawsze trzeba kierować sprawę do sądu, gdzie postępowanie trwa dość długo i wiąże się z ponoszeniem znacznych kosztów. Mało osób wie, że znacznie szybszym i tańszym sposobem jest poproszenie o mediację lub postepowanie arbitrażowe przed Sądem Polubownym działającym przy Komisji Nadzoru Finansowego. Zawarte w nim ugody, po zatwierdzeniu przez sąd powszechny i nadaniu klauzuli wykonalności, mają moc tytułu wykonawczego, a postępowanie arbitrażowe kończą wiążące wyroki Sądu Polubownego.
Na rynku finansowym funkcjonuje coraz więcej podmiotów, oferowane przez nie produkty są coraz bardziej skomplikowane. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego sprawdza czy instytucje finansowe rozpoczynające działalność spełniają wymogi formalne, potem wiele z nich jest kontrolowanych pod względem przestrzegania obowiązujących zasad, ale nie oznacza to, że nie będzie dochodziło do sytuacji spornych. Pierwszy krok w ich rozwiązywaniu to złożenie reklamacji, szukanie pomocy u Rzecznika Klienta działającego w wielu instytucjach finansowych. Gdy wyniki tych działań nie satysfakcjonują klienta, to pozostaje mu skorzystanie z kłopotliwej procedury sądowej lub rozstrzygnięcia sporu przed Sądem Polubownym przy KNF.
Mediacja czy postepowanie arbitrażowe, to dobry, szybki i skuteczny sposób na ugodowe rozwiązanie sporu pomiędzy uczestnikami rynku finansowego. Korzystając z tych form rozwiązywania sporów można oszczędzić czas i pieniądze, a także uniknąć stresu i wielu negatywnych emocji wywołanych długim oczekiwaniem na rozstrzygnięcie sądowe.
Ramy prawne
Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego jest stałym i niezależnym sądem polubownym powstałym na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym w celu rozpatrywania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności tych ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty.
Właściwość Sądu Polubownego obejmuje rozpatrywanie sporów z udziałem uczestników rynku finansowego i nie ogranicza się wyłącznie do sporów z udziałem konsumentów.
Sąd Polubowny oferuje dwie ścieżki rozwiązania sporu. Pierwszą z nich jest mediacja, której celem jest doprowadzenie do zawarcia ugody pomiędzy stronami sporu przy udziale mediator. Druga opcja to postępowanie arbitrażowe, w ramach którego dochodzi do rozstrzygnięcia sporu w drodze wyroku Sądu Polubownego.
Wszystkie postępowania prowadzone przed Sądem Polubownym mają charakter dobrowolny. Oznacza to, że warunkiem wszczęcia takiego postępowania jest zgoda obu stron na polubowne rozwiązanie sporu. Postępowanie prowadzone jest w języku polskim i ma charakter poufny. Uczestnicy postępowania mediacyjnego są zobowiązani do zachowania w tajemnicy wszystkiego, co zostało im ujawnione podczas prowadzenia rozmów.
Przed Sądem Polubownym rozpatrywane są sprawy, których wartość przedmiotu sporu, co do zasady, wynosi co najmniej 500 zł oraz o prawa niemajątkowe.
Na czym polega mediacja?
W Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy KNF rozwiązywane są spory pomiędzy uczestnikami rynku finansowego. Mediacje prowadzone są na podstawie umowy o mediację lub postanowienia sądu. Gdy strony nie zawarły umowy o mediację, możliwe jest skierowanie przez jedną z nich wniosku dotyczącego zgody na nią. Sekretarz Sądu Polubownego przy KNF przedstawia propozycję drugiej stronie sporu, a następnie informuje wnioskodawcę o jej decyzji. Jeśli jest pozytywna, należy uiścić opłatę za mediację po czym sprawa trafia do mediatora, który uzgadnia ze stronami sposób prowadzenia rozmów.
Podkreślmy wyraźnie, że na mediację muszą się zgodzić dobrowolnie obie zainteresowane strony. Można z niej zrezygnować na każdym etapie prowadzonych rozmów, w których uczestniczy neutralny mediator. Prowadzący mediację nie jest sędzią i nie rozstrzyga sporu, nie jest także doradcą, ani rzecznikiem żadnej ze stron; jest neutralny i nie ma interesu w określonym sposobie rozwiązania konfliktu. Jego zadaniem jest wspieranie komunikacji, łagodzenie ewentualnych napięć lub stresu i pomoc w osiągnięciu porozumienia. Udaną mediację kończy zawarcie ugody między stronami. Potem można złożyć wniosek do sądu powszechnego o zatwierdzenie zawartego porozumienia.
Mediator w jednakowy sposób wspiera każdą stronę, zachęca do negocjacji oraz pilnuje równowagi podczas rozmów. Poprzez zadawanie pytań może pomóc w uporządkowaniu argumentacji i sformułowaniu oczekiwań, a także w przedstawieniu propozycji ugodowych.
Rolą mediatora jest także tworzenie przestrzeni do rozmów nad propozycjami ugody, w trudnych momentach rozmów, czy też w obliczu ryzyka eskalacji konfliktu ułatwia podtrzymanie dialogu. Jednak sam sposób rozwiązania konfliktu zależy wyłącznie od decyzji zainteresowanych.
Spory o kredyty frankowe też podlegają mediacji
Sąd Polubowny przy KNF to miejsce prowadzenia mediacji także w sprawach umów o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska. W 2020 r. regulamin Sądu został dostosowany do ograniczeń wynikających z pandemii koronawirusa, położono duży nacisk na ułatwienie prowadzenia mediacji zdalnych przy wykorzystaniu środków komunikowania się na odległość.
Ze względu na coraz większą liczbę spraw dotyczących kredytów w walutach obcych wprowadzono szkolenia dla mediatorów, by przekazać im niezbędną wiedzą z tego zakresu, zwiększono stan osobowy.
Prawna moc ugody
Mediacja to szybkie i efektywne rozwiązanie sporu, bez ryzyka pogorszenia sytuacji żadnej ze stron. Żadna z nich nie ponosi kosztów wynagrodzenia mediatora, zasady i warunki prowadzenia rozmów ustalane są wspólnie, wszyscy ich uczestnicy mają wpływ na wypracowanie porozumienia.
Formalności ograniczone są do minimum, strony decydują o rodzaju spotkań, czasie ich trwania, sposobie zakończenia sporu. Coraz więcej instytucji finansowych zgadza się na taką formę rozwiązania sporu z klientem, gdyż w ten sposób mogą zaprezentować prokonsumencką postawę.
Arbitraż – podobnie jak w sądzie, ale szybciej
Oprócz mediacji istnieje możliwość rozwiązania sporu w drodze postępowania arbitrażowego lub uproszczonego postępowania arbitrażowego. Jest ono podobne do procedury przed sądem powszechnym i kończy się wiążącym wyrokiem Sądu Polubownego działającego w ramach działalności Centrum Arbitrażu. Co do zasady uproszczone postępowanie arbitrażowe prowadzone jest w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 tys. zł., zaś wszelkie pisma wymagane w tym postępowaniu doręczane są drogą elektroniczną.
Postępowanie arbitrażowe jest wszczynane po wniesieniu pozwu, który powinien spełniać wymogi określone w Regulaminie Sądu Polubownego i wyrażeniu na nie zgody przez obie strony. Zgodę drugiej strony można uzyskać samodzielnie (zawierając umowę zapisu na sąd polubowny) bądź zwracając się do Sekretarza Sądu Polubownego z wnioskiem o zapytanie drugiej strony, czy wyraża ona zgodę na rozstrzygnięcie sporu w drodze postępowania arbitrażowego lub uproszczonego postępowania arbitrażowego. Po jej uzyskaniu należy wnieść opłatę za postępowanie przed Sądem Polubownym, po czym wszczynane są czynności proceduralne.
W razie wątpliwości co do zasadności skierowania sporu na taką drogę postępowania, problemów z przygotowaniem wymaganych dokumentów, czy trudności z samodzielnym występowaniem w sprawie, wskazane jest skorzystanie z pomocy prawnej. Strona postępowania arbitrażowego na każdym jego etapie ma prawo korzystać z pomocy osób trzecich, w tym osób świadczących profesjonalną pomoc prawną.
Warto spróbować
Śmiało można powiedzieć, że decydując się na mediację przed Sądem Polubownym przy Komisji Nadzoru Finansowego niczego nie ryzykujemy. W każdym momencie można się wycofać z rozmów i skierować sprawę do sądu powszechnego. Jest jednak duża szansa, że chęć osiągnięcia porozumienia przez obie strony oraz umiejętności mediatora doprowadzą do wypracowania stanowiska zadowalającego wszystkich zainteresowanych. Pozwoli to zaoszczędzić czas i pieniądze, które trzeba, by zaangażować w trakcie postepowania sądowego. Warto więc spróbować tej formy rozwiązania sporu.
